Австралиа
Аҳауа ахьыбзиоу, шәарҭара ахьыҟам, аԥҟарақәа рыла ишьақәгылоу акультура ахьыҟоу Мраҭашәаратәи Европа атәылаҿы аҵара аҵара – аӡәырҩы хәыцырҭас ирымоуп. Уи аҩыза ахәыцра анагӡара алшара унаҭоит Австралиа. Есышықәса гәахәарыла аӡәырҩы аҵара аҵара Австралиаҟа ицоит, хыхь иарбоу амзызқәа рыла, иара убас ари атәыла аҳәаанырцәтәи астудентцәа ибзианы иахьрыднакыло, ибзианы иахьырзыҟо аҟнытә.
Континентк аҳасабала Автралиа уанахцәажәо, иазгәаҭатәуп ари зегьы иреиҵоу аматерик Индиатәи аокеани аокеан Ҭынчи рыбжьара ишышьҭоу. Уи иаакәыршаны иҟоуп зхала иҿио, адгьылбжьахақәа рацәаны иара убас иара ааигәара иҟоу амшынқәа рҿы ирацәоуп акораллтә рифқәа. Австралиа беиоуп аԥсабаратә дунеи ала, ара ауп иахьуԥыло акенгуру, акәатаԥынҵақәа (утконосы), аевкалиптҭрақәа, акыр километра иҟоу аплиаж цқьақәа.
Астудентцәа аӡәырҩы ирҭахуп ари џьанаҭ тәылаҿы аҵара аҵара.
Австралиазы иҷыдароуп англиатәи аҵара система, уи ақәшәоит астандарт ҳаракқәа. Ара иҟоуп адунеи аҿы иеицырдыруа иеиҳау аҵареиурҭақәа. Ара аҵаразы ахә иаҳа иеиҵоуп АИА-еи Англеи рҿы аасҭа. Егьырҭ атәылақәа рҟынтәи иаауа астудентцәа ацхыраара ҷыда роуеит аиҳабыра рҟынтәи, урҭ ирзыршәоит астипендиеи агрантқәеи. Аҵара ари атәылаҿы имҩаԥысуеит аинтерес аҵаны. Иазыҟаҵоу арҵаҩцәеи астудентцәа қәҿиарала аҵара дырҵарази рырҿиарази аҭагылазаашьеи ахьыҟоу Иеиҳау аҵареиурҭақәа ара захьынџьара иҟоуп.
Ари атәылаҿы аҵара актәи аҩаӡара – ашкол ҷыдарас иамоу уи ауп, ара ахәыҷқәа ашкол ахь ицоит хәышықәса анырхыҵлак нахыс. Ара иҟоуп аҳәынҭқарратә школқәеи ахатә школқәеи, урҭ зегьы ахәыҷқәа ашәарҭара иацәырхьчоит. Ашколқәа зегьы ирықәныҟәоит ихымԥадатәиу астандартқәа. Ашколқәа рҿы ирҵоит агуманитартә, аматиматика шьаҭас измоу, иԥсабаратәу аҭҵаарадыррақәа. Хшыҩзышьҭра ду арҭоит ахәыҷы ихаҭара арҿиареи дыӷәӷәаны иааӡареи. Ашколхәыҷқәа зегьы ирҵоит англыз бызшәа, аҳәаанырцәтәи ахәыҷқәа рхатәы бызшәақәагьы ддырҵоит. Ахәыҷқәа 12 шықәса аҵара рҵоит, нас ироуеит аттестат ашкол ишалгаз ала.
Урыстәылеи Австралиеи ашколқәа рҿы арҵара система еиԥшӡам. Урыстәыла ашкол иалгаз ауаҩы австралиатәи ашкол аҿы даҽа шықәсык аҵара иҵароуп Иеиҳау аҵараиурҭа дҭаларазы. Иара убас Иеиҳау аҵараиурҭа аҭаларазы англыз бызшәа адырра иазку аҩаӡара – IELTS ма TOEFL ала. Австралиатәи Иеиҳау аҵареиурҭақәа акыр иеиԥшым, урҭ иудыргалоит хыԥхьаӡара рацәала апрграммақәа, урҭ аԥхьаҟа иаҭаху аусурҭақәа рыла уеиқәдыршәоит. Арҵара мҩаԥысуеит иеицрыдыркылахьоу асистема ала, 3-4 шықәса абакалавриат ыҟоуп, нас ицоит амагистратура. Арҵара апроцесс аан ирыдгылоит аҿыцрақәа, амаҭәарқәа хатә знеишьала рҵара, арҿиаратә ус. Австралиа иаԥнаҵоит аҭагылазаашьақәа аҵареи аусуреи реилагӡаразы. Астудент алшара ирҭоит мчыбжьык ахь 20 сааҭ аусура, уи иабзоураны астудент илшоит иҵара ахә ихатә џьабаала ашәара.
Австралиатәи ауниверситетқәа уникалтәқәоуп, урҭ рхала иҿиоит. Зегьы реиҳа ҳаҭыр зқәу, зегьы реиҳа ижәытәу университетуп – University of Melbourne. Ари ауниверситет ыҟоуп, иара ахьӡ ишаҳәо еиԥш, Мельбурн. Уи ашьаҭала иаԥҵоуп ари атәылаҿы зегьы реиҳа идуу аҭҵаарадырратә центр. Уи архитектура уникалтәуп, даара иԥшӡоуп. Уи ҭоурыхтә ҭыԥуп, аҭаара иаԥсоуп. Сиднеитәи ауниверситет University of Sydney адунеи аҿы иреиӷьӡоу 20 университет ирхыԥхьаӡалоуп. Уи иамоуп Аладатәи адгьылкәымпылбжаҿы зегьы реиҳа идуу абиблиотека.
Мельбурнтәи ауниверситетMonash University аартуп Австралиа анҭыҵгьы. Уи афилиалқәа ыҟоуп Аладатәи Африкеи Малаизиеи. Ари аҵараиурҭа еицырдыруа иҟазҵаз акы акәны иҟоуп ара агәыцәтә хацқәа (клетки) ахьҭырҵаауа. Австралиа иҟоуп ауниверситетқәа маҷымкәа. Урҭ ыҟоуп ауаа рацәа реиланхарҭақәа рҿы.
Ари атәыла ибзианы аҵарази адыррази акырӡа иуцхраауеит абызшәатә курсқәа. Иахьа Австралиа ирацәоуп абызшәа арҵара иазку акурсқәа. Иеиуеиԥшым абызшәатә ҩаӡарақәа змоу астудентцәа ирыдыргалоит дара ирықәшәо акурсқәа. Аамҭа змоу иҽазикыр ҟалоит асерфинг, далсны ибар илшоит атәыла, иҵар илшоит уи аԥсабаратә дунеи беиа.